ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ

Είναι γνωστή η λαχτάρα και η προσπάθεια των Αρμενιανών να προβάλλουν και να αναδείξουν το έργο του Κυριακού - Καλλίνικου Κριτοβουλίδη.
Αυτό συμβαίνει για δυο κυρίως λόγους· αφενός γιατί το ιστορικό έργο που έχει αφήσει είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την Κρήτη και για την περίοδο 1821 - 1830, και αφετέρου γιατί ο Κριτοβουλίδης κατάγεται από το χωριό μας, τους Αρμένους.
Τα χρόνια πέρασαν χωρίς να έχει γίνει κάποια συγκεκριμένη κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση, ενώ παρόλο που μας δόθηκαν κάποιες ευκαιρίες, δεν καταφέραμε να τις αξιοποιήσουμε.

Στο μεταξύ, από καιρό έχει διαπιστωθεί ότι τα αντίτυπα που έχουν απομείνει από την πρώτη έκδοση του σημαντικότερου έργου του, «Απομνημονεύματα τού περί Αυτονομίας της Ελλάδος πολέμου Κρητών» του 1859, είναι λιγοστά και βρίσκονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη, τη Βιβλιοθήκη της Βουλής και τη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστήμιου Κρήτης, η οποία μάλιστα έχει προχωρήσει στην ψηφιοποίηση ενός αντιτύπου, ενώ στις ιδιωτικές συλλογές υπάρχουν ακόμα λιγότερα.

Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι η ιδέα της επανέκδοσης του έργου του Κριτοβουλίδη καθίσταται επιτακτική, δεδομένου ότι οι όποιοι άλλοι εκδότες προσπάθησαν κάτι τέτοιο, προτίμησαν την έκδοση του Κονδυλάκη του 1893, όπου εντοπίζεται ο Κριτοβουλίδης «ανακατεμένος» με τον Ζεμπέλιο.
Εφέτος (2009) συμπληρώνονται 150 χρόνια από την πρώτη έκδοση των απομνημονευμάτων του Κριτοβουλίδη. Καταφέραμε, λοιπόν, ως ελάχιστη συμβολή τιμής να προχωρήσουμε στην επανέκδοση τούτου του μεγάλου έργου.

Για την παρούσα επανέκδοση, προσπαθήσαμε να χρησιμοποιήσομε κάποιο αντίτυπο από αυτά που φυλάσσονται στις βιβλιοθήκες που προαναφέραμε, πράγμα που ωστόσο δεν κατέστη δυνατό για τεχνικούς λόγους που σχετίζονται με τη φυσική κατάσταση των αντιτύπων.  Τελικά, για την έκδοση που κρατάτε στα χέρια σας χρησιμοποιήσαμε ένα αντίτυπο που βρίσκεται στην ιδιοκτησία μας και αποκτήθηκε σε δημοπρασία -σε υψηλή μάλιστα τιμή- για να φτάσουμε σήμερα με χαρά να σας ανακοινώνουμε ότι ένα όνειρο πολλών Αρμενιανών -και ιδιαίτερα των απόδημων- έγινε πραγματικότητα.

Το κείμενο της εισαγωγής στηρίχθηκε κυρίως σε κείμενα που κατά καιρούς έχει δημοσιεύσει ο συγχωριανός μας ιστοριοδίφης, και μοναδικός μελετητής του Κριτοβουλίδη, Χαράλαμπος Μπουρνάζος, ιδιαίτερα στη δημοσίευσή του στο περιοδικό «Ελλωτία», ετήσια έκδοση του Δήμου Χανίων (τόμος 6, Χανιά 1997 σ. 285-322), και στο δημοσίευμα της εφημερίδας «Μεσόγειος» (11/2/1999), όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα: http://www.kairatos.com.gr/afieromata/kritovoylidis.htm
Επίσης χρησιμοποιήθηκε το Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια,  λήμμα: Κριτοβουλίδης, σ.97, Αθήνα, εκδ. Εκδοτική Αθηνών, 1991 και η
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, «Η Ελληνική Επανάσταση», τόμος ΙΒ, σ. 344-492, Αθήνα, εκδ. Εκδοτική Αθηνών, 1980.

Σε αυτή την έκδοση συνέβαλαν οικονομικά ο Σύλλογος Αρμενιανών της Αθήνας με 2.000 ευρώ, ο Δήμος Αρμένων με 2.000 ευρώ, ο Θεόδωρος Κουτσουπάκης με 1.000 ευρώ, και ο Γιώργος Γ. Τσακιράκης με 1.000 ευρώ, ενώ μικρότερα ποσά προσέφεραν και άλλοι συγχωριανοί μας. Το υπόλοιπο ποσό καλύφθηκε από το ταμείο της εφημερίδας «Ελευθερόπολις». Το σύνολο των εργασιών επιμέλειας, συντονιστικές, εκδοτικές και διεκπεραίωσης, έγιναν από τον υπογράφοντα.

Γιάννης Σ. Τσακιράκις